Deepfake Uygulamalarının KVKK Perspektifinden Değerlendirilmesi

Günümüzde, teknolojinin hızlı ilerleyişiyle birlikte birçok yenilik ve gelişme hayatımıza girmiş durumdadır. Bu yeniliklerden biri de “deepfake” teknolojisidir. Deepfake, yapay zekâ ve derin öğrenme algoritmalarının kullanıldığı bir yöntemle, video ve ses dosyalarında gerçekçi görüntüler ve sesler oluşturmayı sağlayan bir teknoloji olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu kapsamda bireyleri ve organizasyonları bu hususta bilinçlendirmek adına Kişisel Verileri Koruma Kurumu (“Kurum”) tarafından 19.01.2024 tarihinde Deepfake hakkında bir bilgi notu yayımlanmıştır. İlgili bilgi notunda; Deepfake’in tanımına, ne için kullanıldığına, kişisel veriler açısından oluşturduğu tehditlere, nasıl tespit edilebileceğine ve Deepfake teknolojisine karşı kişilerin ve kurumların alabileceği önlemlere ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

Kurum tarafından yayımlanan bilgi notuna linkten ulaşabilirsiniz.

Deepfake uygulamaları Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“KVKK” ve/veya “Kanun”) açısından oldukça riskli bir husustur. Çünkü deepfake, manipüle edilmiş içerikler oluşturarak gerçek insanların yüz, ses ve hareketlerini taklit edebilir. Bu durum, bireylerin kişisel verilerinin kötü niyetli kullanımına ve manipülasyonuna yol açabilir, bu da KVKK’nın temel prensiplerine aykırıdır.

Deepfake’in KVKK açısından potansiyel riskleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Aydınlatma ve Açık Rıza:

Deepfake uygulamaları, kişisel verilerin manipülasyonu için herhangi bir aydınlatma yapmaz veya açık rıza almaz. Bu durum, KVKK açısından aydınlatma ve açık rıza prensiplerine aykırıdır. Kanun’un ilgili hükümleri kapsamında ilgili kişiler, kişisel verilerinin nasıl kullanılacağı hakkında bilgilendirilmeli ve açık rıza verme fırsatına sahip olmalıdır.

• Veri İşleme Amaçları:

Deepfake, kişisel verileri amaçları dışında kullanabilmektedir. KVKK’ya göre, veri işleme amaçları açıkça belirlenmiş olmalıdır.

• Güvenlik ve Koruma:

Deepfake uygulamaları, kişisel verileri manipüle etmek ve yanıltıcı içerikler oluşturmak için kullanıldığında, bu durum güvenlik ve veri koruma prensiplerine aykırılık teşkil edecektir. Verilerin güvenliği ve bütünlüğü sağlanmalı, manipülasyon ve kötü niyetli kullanım önlenmelidir.

• İlgili Kişilerin Hakları:

Deepfake ile oluşturulan içerikler, bireylerin haklarını zedeleme potansiyeline sahiptir. Bireyler, kendi kişisel verileri üzerinde kontrol sahibi olmalıdır. KVKK’nın ilgili hükümleri kapsamında, deepfake uygulamaları kullanıcılara kişisel verilerini nasıl kontrol edebilecekleri ve haklarını nasıl kullanacakları konusunda bilgi sağlamalıdır.

• Denetim ve Sorumluluk:

Deepfake uygulamaları, oluşturdukları içeriklerin etik ve yasal sınırlar içinde olduğunu sağlamak ve sorumluluklarını yerine getirmek zorundadır. Yapay zekâ ve derin öğrenme teknikleri kullanıldığında, bu teknolojilerin etik kurallara ve yasal düzenlemelere uygunluğu önemlidir. Denetim mekanizmaları ve sorumluluk taşıma konusunda şeffaf bir yaklaşım benimsemek gereklidir.

Bu nedenle, deepfake uygulamalarının kullanımı dikkatle değerlendirilmeli ve KVKK’nın belirlediği prensiplere uyum sağlanmalıdır.

Deepfake teknolojisinin oluşturduğu tehditlere karşı mücadele etmek için ise bir dizi önlem alınabilir.

Deepfake teknolojisinin potansiyel risklerine karşı alınabilecek bazı önlemler şunlar olabilir:

• Bireylere ve kurumlara deepfake teknolojisi hakkında bilgi vermek ve bu konuda farkındalık eğitimlerinin verilmesi önemlidir. Kullanıcıların, deepfake içeriklerini tanımaları ve bu tür tehditlere karşı bilinçlenmeleri sağlanmalıdır.
• Deepfake tespiti ve engelleme amacıyla geliştirilen teknolojik çözümler ve algoritmalar kullanılmalıdır.
• Sosyal medya platformları ve diğer içerik paylaşım siteleri, deepfake içeriklerini izlemek ve bu tür içerikleri rapor etmek için etkin politikalar uygulamalıdır. Hızlı müdahale ile içeriğin kaldırılması önemlidir.
• İçeriklerin orijinalliğini doğrulamak amacıyla dijital imza ve güvenilirlik sistemleri kullanılabilir. Bu tür sistemler, içeriğin gerçek ve değiştirilmemiş olduğunu belirlemeye yardımcı olabilir.
• Deepfake kullanımının kötü niyetli şekilde yapıldığı durumlarda hukuki düzenlemeler ve caydırıcı cezaların olması önemlidir. Bu, deepfake teknolojisinin suiistimal edilmesini engelleyebilir.
• Deepfake tehditlerine karşı toplumun farkındalığını artırmak, bireyleri ve kurumları bu tür içeriklere karşı daha dirençli hale getirebilir. Medya aracılığıyla, eğitim programlarıyla ve kampanyalarla bu farkındalık oluşturulabilir.
• Ulusal ve uluslararası düzeyde, devlet kurumları, sivil toplum örgütleri, teknoloji şirketleri ve diğer paydaşlar arasında iş birliği ve koordinasyon sağlanmalıdır. Ortak çabalarla deepfake tehditleriyle başa çıkma daha etkili olabilir.

Deepfake teknolojisi, kendine özgü zorluklar ve risklerle birlikte gelişen heyecan verici bir alanı temsil etmekte ve bu teknolojinin etik kullanımı ve toplumda yarattığı etkiler, ilerleyen yıllarda daha fazla tartışma konusu olacaktır. Önemli olan, bu tür teknolojilerin gelişimini yakından takip etmek ve kullanım alanlarını dengeleyici düzenlemelerle kontrol altında tutmak, böylece olası kötüye kullanımları sınırlamaktır. Yukarıda örnek olarak sunduğumuz önlemler, deepfake teknolojisinin oluşturduğu tehditlere karşı toplumun, bireylerin ve kurumların daha dirençli olmalarına yardımcı olacaktır.

Sonuç olarak, deepfake uygulamaları bireylerin kişisel verilerinin korunması açısından büyük önem arz etmektedir. Teknolojik gelişmelerle birlikte ortaya çıkan bu yeni tehditlere karşı alınan önlemler, güvenli bir dijital ortamın oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.